Перайсці да зместу

Ясень звычайны

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ясень звычайны
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Fraxinus excelsior L., 1753


Сістэматыка
на Віківідах
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  502663
NCBI  38873
EOL  595387
GRIN  t:282
IPNI  609009-1
TPL  kew-369664

Ясень звычайны (Fráxinus excélsior) — драўняная расліна; від роду Ясень (Fraxinus) сямейства Маслінавыя (Oleaceae).

Назва

[правіць | правіць зыходнік]

Ясень звычайны, ясіон[3], ясень[4][5][6][7][8], сён, сініна[9].

Апісанне

[правіць | правіць зыходнік]
Ясень звычайны. Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Ясень звычайны — дрэва вышынёй 20-30 м (часам да 40 м) і дыяметрам ствала да 1 м. Крона высокаўзнятая, ажурная. Кара шэрая парэпаная (у маладых раслін — шэра-зялёная гладкая).

Пупышкі чарнаватыя, аксаміцістыя. Лісце непарнапёрыстае, складаецца з 7-15 лісточкаў. Лісточкі ланцэтныя або даўгавата-яйкападобныя, сядзячыя, пільчатыя па краі, зверху ярка-зялёныя, а знізу светла-зялёнага колеру.

Кветкі дробныя, без калякветніка, абодваполыя, з двума тычынкамі і песцікам з двухраздзельным рыльцам (радзей сустракаюцца кветкі без песціка), сабраны пучкамі ў мяцёлкі на парастках мінулага года. Цвіценне — да з’яўлення лісця, у цэнтры Еўрапейскай часткі Расіі — у красавіку—маі.

Расліна палігамная.

Плады — вузкія крылаткі, даўжынёй да 5 см, спачатку зялёнага колеру, потым карычневага, спеюць у жніўні, часта ўтрымліваюцца на расліне ўсю зіму.

Распаўсюджанне і экалогія

[правіць | правіць зыходнік]

Радзіма ясеня звычайнага — Еўропа і Закаўказзе, адкуль распасціраецца ў Іран.

У Расіі ён звычайны ў Еўрапейскай частцы і на Паўночным Каўказе ў шыракалістых і змешаных лясах, часцей на ўзлесках або светлых палянах; чыстых насаджэнняў не ўтварае.

Расце хутка, аддае перавагу ўрадлівым слабашчалачным глебам.

Размнажаецца насеннем, пасля рубкі дае багаты параснік ад пня.

Значэнне і прымяненне

[правіць | правіць зыходнік]

Выкарыстоўваецца для дэкаратыўнага, ахоўнага і меліярацыйнага лесаразвядзення. Добра глядзіцца ў садова-паркавых ансамблях, алейнай пасадцы.

Вядомыя сарты[10]:

  • Fraxinus excelsior ‘Aurea’[11] — з жаўтлява-зялёным лісцем, якое да восені цямнее.
  • Fraxinus excelsior ‘Aurea Pendula’[12]
  • Fraxinus excelsior ‘Diversifolia’[13]
  • Fraxinus excelsior ‘Pendula’[14] — ніцая форма: галіны звісаюць да зямлі.

Драўніна ясеня звычайнага вельмі трывалая, прыгожая па тэкстуры і колеры; лёгкая ў апрацоўцы.

Маладыя парасткі могуць служыць кормам для свойскай жывёлы, у лясах іх ахвотна ядуць алені і ласі.

Пры цвіценні ў красавіку — маі дае меданосным пчолам пылок-абножку[15].

Галерэя

[правіць | правіць зыходнік]
Лісце
Кветкі
Плады-крылаткі
У гарах
Заілійскага Алатау
ў кастрычніку

Зноскі

  1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. ↑ Анненков Н.  (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
  4. ↑ Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
  5. ↑ Kraskoŭski A. Bielaruskija lekarskija ziolki. Wilnia, 1921
  6. ↑ Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
  7. ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  8. ↑ Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
  9. ↑ Добровольский В. Н. Смоленский областной словарь. Смоленск, 1914
  10. ↑ По данным сайта GRIN.
  11. ↑ Fraxinus excelsior L. forma aurea (Pers. Архівавана 28 кастрычніка 2000.
  12. ↑ Fraxinus excelsior L. forma aureopendula Rehder Архівавана 28 кастрычніка 2000.(англ.)  (Праверана 14 жніўня 2010)(Праверана 14 жніўня 2010)
  13. ↑ Fraxinus excelsior L. forma diversifolia (Aiton) Lingelsh. Архівавана 28 кастрычніка 2000.(англ.)  (Праверана 14 жніўня 2010)(Праверана 14 жніўня 2010)
  14. ↑ Fraxinus excelsior L. forma pendula (Aiton) Schelle Архівавана 17 лістапада 2000.(англ.)  (Праверана 14 жніўня 2010)(Праверана 14 жніўня 2010)
  15. ↑ Абрикосов Х. Н. и др. Ясень // Словарь-справочник пчеловода / Сост. Федосов Н. Ф.. — М.: Сельхозгиз, 1955. — С. 415. Архівавана 7 студзеня 2012.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. (ред. Григорьев Д. и др.) — Könemann, 2006 (рус. изд.). — С. 381. — ISBN 3-8331-1621-8.
  • Иллюстрированный определитель растений Ленинградской области / Под ред. А. Л. Буданцева и Г. П. Яковлева. — М.: Т-во научных изданий КМК, 2006. — С. 453—454. — ISBN 5-87317-260-9.
  • Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1028. Fraxinus excelsior L. — Ясень обыкновенный, или высокий // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 42. — ISBN 5-87317-163-7.
  • Артамонов В. Ясень // Наука и жизнь : часопіс. — 1988. — № 9.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ясень_звычайны&oldid=4546046"